Vliegenthart: laatste reis van een met schatten beladen tragedie op zee
Het Vliegenthart, wat zich in het Nederlands vertaalt naar "Vliegend Hart", was een baken van de 18e-eeuwse scheepsbouwkunde en een essentieel radertje in de handelsmacht van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Het verhaal is een dramatisch tapijtwerk vol ambitie, tragedie en verborgen schatten; een verhaal dat zowel historici als schatzoekers heeft geboeid.
Een legendarisch schip
De Vliegenthart werd gebouwd op de scheepswerven van Middelburg voor de Kamer van Zeeland en werd op 11 december 1730 te water gelaten. Als Oost-Indiëvaarder, of 'spiegelretourschip', vertegenwoordigde ze de macht en rijkdom van de Nederlandse Republiek tijdens het hoogtepunt van haar maritieme handel. .
De kapitein en de bemanning
De eerste reis van Fort Rammekens naar Batavia (nu Jakarta, Indonesië) werd geleid door kapitein Abraham van der Hart. Bij haar definitieve vertrek op 3 februari 1735 stond ze onder bevel van kapitein Cornelis van der Horst. Samen met de bemanning en passagiers zetten ze koers naar de lucratieve markten van Oost-Indië, zich niet bewust van het lot dat hen te wachten stond.
De noodlottige reis
Op die noodlottige februaridag kreeg de Vliegenthart, samen met haar zusterschip Anna Catherina, te maken met een dodelijke combinatie van een noordoostelijke storm en springtij. Door navigatiefouten kwamen ze allebei in de verraderlijke zandbanken van de Schelde-monding terecht. Ondanks noodkanonnen afgevuurd vanaf het Vliegenthart, bezweken beide schepen in de zee, waarbij elke ziel aan boord werd neergeschoten.
De verloren schat
Het Vliegenthart vervoerde niet alleen goederen; ze was een drijvende schatkamer met hout, bouwmaterialen, ijzer, buskruit, wijn en vooral kisten gevuld met gouden en zilveren munten. De geschatte waarde van de munten alleen al bedroeg 67.000 gulden – een fortuin dat in de diepte verloren is gegaan.
Herontdekking en redding
Jarenlang werd de Vliegenthart naar de annalen van vergeten scheepswrakken verwezen, totdat in 1977 een geheime kaart opdook die leidde tot de herontdekking van het wrak door duikers onder Rex Cowan in 1981. Opmerkelijke artefacten, waaronder intacte schatkisten met 2.000 gouden dukaten en 5.000 zilveren reales, werden teruggevonden, naast verschillende kisten met zilveren dukatoons, vermoedelijk smokkelwaar omdat ze niet op de officiële vrachtdocumenten stonden.
Conclusie
Het Vliegenthart blijft een aangrijpende herinnering aan de risico's die werden genomen tijdens de gouden eeuw van de Nederlandse maritieme handel. Het verhaal ervan, dat in de zeebodem is gegraveerd en eeuwen later aan het licht is gekomen, blijft ons fascineren en herinneren aan de menselijke verhalen achter historische scheepswrakken.
